به گزارش روابط عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در خصوص ایمنی در برابر زلزله گفت: از زلزله بوئین‌زهرا تاکنون شاید کمتر از 10 سال، شاهد وقوع زلزله‌های نادر بر اساس تقسیمات علمی - مهندسی زلزله بوده‌ایم. بنابراین اگر می‌خواهیم ساختمانی بسازیم، باید برای مقاومت در برابر این زلزله‌ها طراحی شود.
حمزه شکیب، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با اشاره به وقوع زلزله‌های خفیفی که تکرار متوسطی دارند و شدت آنها هم به همین میزان خفیف است، گفت: زلزله‌هایی هم داریم که بسیار کم اتفاق می‌افتند که در اصطلاح، زلزله‌های نادر خوانده می‌شوند. در کشور ما شرایط گسل‌ها به گونه‌ای است که هر 10 سال احتمال وقوع یک زلزله نادر در جای جای ایران می‌رود و تاریخ هم این موضوع را نشان می‌دهد.
وی اضافه کرد: طراحی‌هایی که تاکنون در ایران بر اساس مقررات ملی مد نظر بوده تاکید بر ایمنی جان افراد بوده اما چون شهرها بسیار بزرگ شده‌اند و جمعیت هم افزایش زیادی پیدا کرده و اقتصاد هم حرف اول را می‌زند اگر خدای ناکرده جایی در یک کلان‌شهر، زلزله اتفاق بیفتد میزان خسارت تبعات متعددی می‌تواند داشته باشد. بنابراین کاری که کشورهای توسعه‌یافته انجام دادند این است که ساختمان‌ها را علاوه بر ایمنی جانی برای کاهش خسارت هم طراحی کردند. این علم در کشورهای توسعه یافته پیاده‌سازی شده است .
شکیب یادآور شد: باید از زلزله‌هایی مانند زلزله بم که از زلزله‌های نادر بوده، درس بگیریم و بر اساس علم روز دنیا پیش برویم و تمام ساختمان‌های‌مان را بر این اساس بسازیم. این نکته‌ای است که باید در ساختمان‌های جدیدی که در حال ساخت هستند مد نظر قرار بگیرد.
وی با اشاره به لزوم ایمن‌سازی ساختمان‌های موجود نیز گفت: هر چند وقت یکبار که زلزله‌ای اتفاق می‌افتد، مسئولان دنبال این می‌روند که سازوکاری پیدا کرده و در مجلس برای آن بودجه‌ای تعیین کنند که در گذشته برای مدارس این کار انجام شد و بعد از زلزله بم مجلس اعتبار قابل توجهی تعیین کرد که تعداد زیادی از مدارس ارزیابی و آسیبشناسی شدند. دسته‌بندی‌هایی هم انجام شد و در نهایت تعدادی از مدارس مقاوم‌سازی شدند. نکته جالب این بود که چند زلزله که این ساختمان‌ها تجربه کردند خیلی خوب جواب داد اما باز این روند به فراموشی سپرده شد. حتی قصد داشتیم طرحی آماده کنیم که ساختمان‌های خصوصی هم مورد ارزیابی و آسیبشناسی قرار بگیرند اما این‌کار هم انجام نشد.
شکیب اضافه کرد: برای ایمن‌سازی در برابر زلزله باید برنامه‌ریزی بلند مدت داشته باشیم که متوقف نشوند و احساسی هم نباشند که بعد از مدتی به یاد زلزله باشیم که چه مشکلاتی داریم و کار را شروع کنیم و باز بعد از 6 ماه یا یک سال کار را متوقف کنیم و بودجه آن کار را در جای دیگری مصرف کنیم.
این زلزله‌شناس با اشاره به لزوم آموزش برای آمادگی در برابر زلزله هم توضیح داد: در سال‌های گذشته در شورای شهر تهران کتابچه‌ای ساده از دستورالعمل‌های لازم تهیه کرده که شهروندان قبل، هنگام و بعد از وقوع زلزله این نکات را رعایت کنند. در خانواده در این‌خصوص صحبت شود، وظایف هر کدام از اعضای خانواده مشخص باشد و در سطح محله هم گسترش دهند و در نهایت در سطح شهر گسترش پیدا کند. این کتاب در یک میلیون تیراژ آماده و منتشر شد. تقریبا هر خانوار یکی از این کتابچه‌ها را در دست داشت. این آموزش‌ها باید مستمر باشند. امروزه مثل گذشته نیاز به هزینه زیادی نیست. باید از قابلیت‌های فضای مجازی استفاده کنیم و این کتابچه‌ها را که حجم بسیار کمی هم دارند در اختیار خانواده‌ها بگذاریم این تکالیفی است که شهرداری‌های کشور باید آنها را دنبال کنند.
وی درخصوص برنامه‌های کلانی که برای آمادگی در برابر زلزله انجام شود به ساخت 110 سوله بحران اشاره کرد و گفت: از این سوله‌ها برای شرایط غیر بحران از جمله ورزش بانوان استفاده می‌شود.
شکیب با اشاره به تکالیفی که درحوزه آمادگی در برابر زلزله مربوط به سازمان نظام مهندسی می‌شود، گفت :در این سازمان روندی از گذشته دنبال می‌شود و هدف آن خدمات مهندسی بوده است که اکنون در حال انجام است. خدمات مهندسی نیز شامل طراحی، اجرا و نظارت ساختمان است. در این زمینه نیز به دلایل مختلف مانند مسائل فرهنگی، اقتصادی و عدم کنترل‌های لازم بعضا بدون مجری انجام می‌شود و کانال سازمان نظام مهندسی را دور می‌زنند و از طریق سازمان نظام مهندسی انجام نمی‌شود. در سازمان نظام مهندسی کشور هدف اصلی این است که تلاش کنیم قانون را پیاده‌سازی کنیم. برای پیاده‌سازی قانون متاسفانه دخالت‌هایی می‌شد و محدودیت‌هایی از طریق وزارت راه و شهرسازی ایجاد می‌کردند امیدوار هستیم که با نگرش جدیدی که در وزارتخانه ایجاد شده است این محدودیت‌ها از مسیر سازمان نظام مهندسی برداشته شوند.
وی ادامه داد: این سازمان یک سازمان غیرانتفاعی است و تکالیفش نیز باید به خود سازمان محول شود. اگر تکالیف سازمان نظام مهندسی به خودش واگذار شود و مداخله دولت در این زمینه کم شود و دستورهای متعدد برای سازمان نظام مهندسی صادر یا بعضا بایگانی نشوند قطعا می‌توانیم خدمات مهندسی خود را با دانشی که داریم در سطح بین‌الملل و کاملا به‌روز خود ارائه دهیم. این دستورات که در زمینه‌های مختلف هستند برای مثال میزان تعرفه‌ها را تعیین می‌کنند باید معقول و متناسب با شرایط جامعه باشد.
شکیب تصریح کرد: نمی‌توان دستوری گفت که شما حتما باید با این مبلغ نظارت کنید. وقتی شما این دستور را اعلام کنید و آن مهندس نتواند روزگار بگذراند در وقت و کار او بسیار می‌تواند اثرگذار باشد. این مسائل مانع از این است که اساس کار را که حفظ سرمایه‌های ملی است، رعایت کنیم. در کشورهای توسعه‌یافته و حتی کشورهای در حال توسعه مثل کشورهای حوزه خلیج فارس بین 5 تا 7 درصد و حتی گاهی تا 15 درصد از هزینه ساختمان خود را به طراحی، نظارت و اجرا اختصاص می‌دهند. در حالی که در ایران چیزی کمتر از یک درصد برای این مورد هزینه می‌شود و از طریق نمایندگان مجلس و سایر مقامات پیگیری می‌شود.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور افزود: نتیجه این هزینه کم همان اتفاق شهر بم می‌شود. در شهر بم شهرکی به نام شهرک ایثارگران ساخته شد که با رایزنی‌هایی که با فرماندار انجام شد که این بچه‌ها بنیه مالی قوی ندارند، این ساختمان‌ها شناژ ندارند. شناژ عنصری است بتنی که هم به‌صورت افقی و هم عمودی در ساختمان پیوستگی ایجاد می‌کند. این عنصر اصلی را حذف کردند و کل شهرک تخریب شد که بیشترین تلفات را در این شهرک داشتیم. در این رایزنی‌ها نیت صرف هزینه کم بود.
وی با تاکید بر اینکه با ساختمان نمی‌شود شوخی کرد و باید پایداری لازم را داشته باشد، گفت: این پایداری روابط، طراحی و مقرراتی دارد که وقتی رعایت نشود فاجعه متروپل ایجاد می‌شود و برای همه گرفتاری پیش می‌آورد. خانوارها از بین می‌روند، جان و مال سازنده ساختمان از دست می‌رود، حتی بر اقتصاد شهر اثر منفی می‌گذارد. از طرفی در جامعه مهندسی برای ما سرخوردگی به وجود می‌آید که چرا باید چنین ساختمانی فرو بریزد؟ برای دولت و مردم نیز فاجعه‌ای می‌شود، همچنین در جوامع بین‌الملل که این ساختمان را دیدند سرخوردگی ایجاد می‌شود چرا که ریسک سرمایه‌گذاری در کشور را افزایش می‌دهد. دولت و ما جامعه مهندسین باید با هم کمک کنیم که از این وقایع درس بگیریم و تجربه کسب کنیم و ان شاا... به جای برنامه موقت برنامه مستمر داشته باشیم.
