پنجم اسفندماه در تقویم ملی کشور به نام روز مهندسی نامگذاری شده است. این روزها بیش از هر چیز باید به مفهوم ارزشی مهندسی توجه داشت. مهندسی نه فقط کاربرد علوم و فنون را برای توسعه ساختارها و نیز طراحی بیان می دارد، بلکه هدفی مهمتر یعنی درک رفتارهای ساختمان را تحت شرایط و موقعیت‌های ویژه و معین دنبال می کند. بنابراین به یقین مهندس علاوه بر اینکه با تمام جنبه‌های مرتبط با موضوع ساختمان و مسائل مالی و اقتصادی مرتبط است باید اخلاق حرفه‌ای را نیز مدنظر داشته و با اصول آن آشنایی داشته باشد. در بحث اخلاق حرفه‌ای چه مسأله‌ای مهمتر از توجه به چگونگی حفظ سلامتی و امنیت انسان و طبیعت حین طراحی می تواند مطرح باشد. بنابراین روز مهندسی روزی است که باید با نگاهی ویژه به تخصص، حرفه‌مندی و اخلاق را یادآور شد.

با تعریفی که از واژه «مهندسی» در دایره‌المعارف‌های مختلف آمده است، مهندسی یعنی «به کار بردن علوم و فنون به منظور طراحی و یا توسعه ساختارها، از طریق درک کامل ساختمان آن‌ها و یا به منظور پیش‌بینی کردن رفتار آن‌ها تحت شرایط و موقعیت‌های ویژه و معین؛ ضمن این که مهندس باید با تمام جنبه‌های مرتبط با موضوع از جمله هدف و کاربرد یک ابزار، مسائل مالی و اقتصادی مرتبط با آن، چگونگی حفظ سلامتی و امنیت انسان و طبیعت حین طراحی، توسعه یا به کارگیری ابزار و وضعیت حقوقی و مالکیت آن، آشنایی کافی داشته باشند». اما امروز با نگاهی به سیمای شهرها می توان فهمید که متأسفانه فقدان سیاست‌های صحیح توسعه کاربری‌های شهری موجب گسیختگی استخوان‌بندی اصلی شهرها شده و متأسفانه شهرها از انسجام ساختاری برخوردار نیستند. به طور خلاصه می‌توان گفت توجه به حمایت از مردم به عنوان بهره‌برداران فضاهای شهری، قربانی توسعه‌های بی‌رویه و یک‌جانبه شهری شده است.

در این راستا شاید بتوان مهمترین مسأله را توجه به ضوابط مربوط به نحوه استفاده از زمین، از مکان‌یابی برای طرح‌ها تا تفکیک و احداث ساختمان‌ها و نیز مسائل انسانی دانست که باید به طور جدی‌تر مدنظر قرار گیرد. از دیگر سو، مردم به عنوان بهره‌برداران ساختمان‌ها هستند که باید مورد توجه بیشتر باشند. قطعا تخصص مهندسان در تأمین آسایش و ایمنی و امنیت مردم کارساز است. این مورد در ساخت، تعمیر و نگهداری ساختمان‌ها همواره مورد توجه است. از نگاهی روانشناسانه به محیط نیز، مهندسان در برابر سیمای شهر مسئول هستند.

به طور کلی مسئولیت های اخلاقی مهندسان در بخش هایی از قبیل وظایف عمومی، توجه به حقوق بهره‌برداران، رعایت مسائل زیست‌محیطی، تأمین کیفیت و رعایت استانداردها، توجه به اهداف ملّی و ماندگار، عدم سوء استفاده از بی‌اطلاعی کارفرما در ارائه خدمات تخصصی، توجه به اخلاقیات و ترجیح آن بر وجوه اقتصادی خدمات مهندسی و ... تقسیم‌بندی شده است. در این میان مسئولیت در قبال جامعه مسأله‌ای بسیار مهم است. چرا که مهندسان در قبال حفاظت از سلامت و ایمنی جامعه از سویی و رعایت اصول اخلاقی در برابر محیط زیست از سویی دیگر وظیفه دارند. زیرا مهندسان با التزام به این موارد، علاوه بر احترام به محیط زیست و مدنظر قرار دادن اصول پایداری، در پی تجلّی دادن کیفیتی‌ است که به ایجاد محیط مناسبی برای زندگی انسان بیانجامد.

بنابراین مهندسی دارای جایگاه ارزشی است. اما توجه به حفظ شأن مهندسی مسئله‌ای است که باید بیشتر از قبل مدنظر سیاستگذاران قرار گیرد. 

به نظر می رسد جامعه مهندسی امروز باید دارای نظام جامعی باشد که کیفی‌سازی ساخت و ساز در آن تعریف شود. برای تدوین و راه اندازی نظام ملی ساخت و ساز (به عنوان اولین هدف از اهداف توسعه مهندسی وزارت راه و شهرسازی) باید توسعه فرهنگ مهندسی در جامعه و توسعه ارزش‌ها در مهندسی به عنوان اهداف کلانی در نظر گرفته شود که البته در راستای توجه به فرهنگ‌سازی صنعت ساختمان خواهد بود. همچنین باید آن گونه که شایسته است از زحمات و خدمات مهندسان قدردانی شود. توجه به خدمات مهندسی که توسط مهندسان ارائه می شود، مسأله ای است که متأسفانه مورد بی مهری قرار گرفته است. 

 

در پایان یادآوری می نمایم که روز مهندسی روزی است که باید با نگاهی ویژه به تخصص، حرفه مندی را یادآور شد. روز مهندس را به تمام همکاران محترم که در راستای ساخت و ساز پایدار میکوشند تبریک می گویم.