ماده 27 قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان1

وزارتخانه ها، مؤسسات دولتي، نهادها، نيروي نظامي و انتظامي، شركت هاي دولتي و
شهرداري ها مي توانند در ارجاع امور كارشناسي با رعايت آيين نامه خاصي كه به پيشنهاد مشترك وزارت مسكن و شهرسازي و وزارت دادگستري به تصويب هيأت وزيران مي رسد به جاي كارشناسان رسمي دادگستري از مهندسان داراي پروانه اشتغال كه بوسيله  سازمان استان معرفي مي شوند استفاده نمايند.

آيين نامه اجرايي ماده (27) قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان[2]

ماده 1- تعاريف:

واژه ها و اصطلاحات مندرج در اين آيين نامه با توجه به قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان و
آيين نامه هاي آن به شرح زير تعريف مي شود:

الف- سازمان استان: سازمان نظام مهندسي ساختمان استان

ب -  شوراي مركزي: شوراي مركزي سازمان نظام مهندسي ساختمان

ج –  مهندس واجد شرايط: مهندس داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي معتبر كه براساس آيين نامه اجرايي قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان مصوب 17/11/1375 هيأت وزيران و دستورالعمل مصوب وزارت مسكن و شهرسازي، در يك يا چند رشته تخصصي مهندسي، صلاحيت ارايه خدمات مهندسي كارشناسي را دارا باشد.

د-    خدمات مهندسي كارشناسي: كليه خدمات مهندسي از قبيل طراحي، محاسبه، نظارت، اجرا، بهره برداري، كنترل و بازرسي، آزمايش، متره، برآورد، ارزيابي و تقويم، تشخيص علل خرابي كه در چارچوب معيارهاي پذيرفته شده تخصصي قابل عرضه بوده و در زمره امور حرفه اي ناشي از پروانه اشتغال موضوع قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان يا عضويت در سازمان استان مي‌باشد.

هـ-   مراجع درخواست كننده وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتي، نهادهاي عمومي غيردولتي، نيروهاي نظامي و انتظامي، شركت هاي دولتي و شهرداري ها كه متقاضي خدمات مهندسي كارشناسي باشند.

ماده 2-

مرجع درخواست كننده مي تواند به موجب ضوابط اين آيين نامه براي خدمات مهندسي كارشناسي از سازمان استان درخواست معرفي مهندس يا مهندسان واجد شرايط نمايد. در اين صورت سازمان استان فرد يا افرادي را براساس دستورالعمل خاصي كه از سوي شواري مركزي سازمان نظام مهندسي پيشنهاد و به تصويب وزرات مسكن و شهرسازي مي رسد، انتخاب و به مرجع درخواست كننده معرفي مي كند.

ماده 3-

مرجع درخواست كننده مهندس يا مهندسان واجد شرايط، بايد در برگ درخواست خود موارد زير را درج كند:

الف- موضوع خدمات مهندسي كارشناسي درخواستي اعم از امور تخصصي يا ارزيابي با ذكر جزييات لازم.

ب- تعداد مهندسان واجد شرايط مورد درخواست و تخصص هاي هر يك از آنان.

ج- محل انجام خدمات مهندسي كارشناسي.

د- مهلت زماني معرفي مهندس يا مهندسان واجد شرايط.

هـ- مهلت زماني براي اعلام نظريه خدمات مهندسي كارشناسي.

و- تعهد پرداخت حق الزحمه خدمات مهندسي كارشناسي بر اساس تعرفه مندرج در ماده (6) اين آيين نامه.

ماده 4 –

معرفي مهندس يا مهندسان واجد شرايط به مرجع درخواست كننده، تنها توسط سازمان استان با رعايت ماده ( 74 ) آيين نامه اجرايي قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان صورت مي گيرد و مراجع درخواست كننده براي خدمات مهندسي كارشناسي، مجاز به مراجعه مستقيم به مهندسان داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي موضوع اين آيين نامه نيستند.

ماده 5-

نظريه مهندس يا مهندسان معرفي شده از طرف سازمان استان، پس از ثبت در دفتر سازمان استان، توسط هيأت مديره سازمان استان به مرجع درخواست كننده ارسال يا تسليم خواهد شد.

ماده 6-

تعرفه حق الزحمه خدمات مهندسي كارشناسي موضوع اين آيين نامه، عيناً معادل تعرفه مربوط به دستمزد كارشناسان رسمي دادگستري است و در مواردي كه تعرفه خاصي وجود ندارد، در چارچوب بند
( 15 )‌ ماده ( 15 ) قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان به پيشنهاد هيأت مديره سازمان استان و تصويب وزير مسكن و شهرسازي تعيين خواهد شد.

ماده 7-

مرجع درخواست كننده مهندس يا مهندسان واجد شرايط مجاز به پرداخت مستقيم حق الزحمه خدمات مهندسي كارشناسي به فرد يا افراد معرفي شده نيستند و بايد حق الزحمه مربوط را به حساب سازمان استان واريز و يك نسخه از فيش بانكي را به سازمان استان مذكور تسليم كنند. سازمان استان پس از وصول اصل نظريه مهندس يا مهندسان معرفي شده، حق الزحمه را بعد از كسر كسورزير به مهندس يا مهندسان معرفي شده پرداخت مي كند :

الف – پنج درصد ( 5 % ) بابت ماليات علي الحساب موضوع ماده ( 104 ) قانون ماليات هاي مستقيم به حساب وزارت امور اقتصاد و دارايي.

ب –   پنج درصد ( 5 % ) به حساب سازمان استان بابت ارجاع كار در چارچوب ماده ( 37 ) قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان.

ماده 8-

هرگاه مرجع درخواست كننده تخلفي از مهندس يا مهندسان معرفي شده توسط سازمان استان مشاهده كند، بايد موضوع را به هيأت مديره سازمان استان و شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان مربوط گزارش كند.

ماده 9-

مرجع درخواست كننده و سازمان استان مكلفند جهات رد مهندس يا مهندسان معرفي شده را كه همان جهات رد مربوط به كارشناسان رسمي دادگستري است، بررسي و از عدم شمول آن اطمينان حاصل كنند.  اين تكليف متوجه مهندس يا مهندسان معرفي شده نيز مي باشد. عدم رعايت اين ماده از ناحيه مرجع درخواست كننده، تخلف اداري و از ناحيه سازمان استان و مهندس يا مهندسان معرفي شده، تخلف انتظامي محسوب مي شود.

دستور العمل انتخاب و معرفي كارشناسان سازمان نظام مهندسي ساختمان[3]

( موضوع ماده 2 آيين نامه ماده 27 قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان )

سازمان هاي نظام مهندسي ساختمان استان ها براي انتخاب كارشناسان واجد شرايط از بين مهندسان داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي عضو خود و معرفي آنان به مراجع درخواست كننده موضوع ماده 27 قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان مصوب اسفند ماه 1374 و آيين نامه اجرايي ماده 27 قانون مذكور مصوب خرداد ماه 1379 ( كه از اين پس به ترتيب " قانون " و " آيين نامه ماده 27 " خوانده مي شود ) به شرح مندرج در اين دستور العمل اقدام خواهند كرد:

فصل اول : انتخاب كارشناسان

ماده 1-  سازمان هاي نظام مهندسي ساختمان استان هر 3 سال يك بار بر اساس برنامه زمانبندي اعلام شده از طرف شوراي مركزي سازمان نظام مهندسي ساختمان و با رعايت كامل مفاد اين دستور العمل مهندسان واجد شرايط كارشناسي در رشته هاي مختلف را از بين اعضاي خود انتخاب و به آنان " پروانه كارشناسي سازمان نظام مهندسي ساختمان" كه در اين دستورالعمل به اختصار " پروانه كارشناسي" خوانده مي شود اعطا خواهند نمود.

تبصره ـ از تاريخ ابلاغ اين دستورالعمل آزمون كارشناسي عمومي براي سه دوره اول هر سال يك بار و از سال سوم هر سه سال يك بار برگزار مي شود.

ماده 2-  پروانه كارشناسي سازمان نظام مهندسي ساختمان در هر يك از 7 رشته اصلي عمران، معماري، تأسيسات مكانيكي، تأسيسات برقي، شهرسازي، نقشه برداري و ترافيك موضوع ماده 6 قانون و رشته هاي مرتبط در دو سطح "عمومي" و " تخصصي" اعطاء مي شود.

ماده 3 -  به كليه دارندگان مدرك تحصيلي معتبر كارشناسي در يكي از 7 رشته اصلي و رشته هاي مرتبط در صورت احراز ساير شرايط مندرج در اين دستور العمل " پروانه كارشناسي عمومي" در رشته هاي مربوط به خود داده مي شود و علاوه بر آن به دارندگان مدرك تحصيلي معتبر كارشناسي ارشد و يا دكتري درگرايش هاي تخصصي هر رشته در صورت احراز ساير شرايط مندرج در اين دستورالعمل
"پروانه كارشناسي تخصصي" در آن رشته اعطا مي شود.

ماده 4- حدود صلاحيت دارندگان " پروانه كارشناسي عمومي" براي هر رشته به شرح پيوست خواهد بود و حدود صلاحيت دارندگان "پروانه كارشناسي تخصصي" با پيشنهاد شوراي مركزي سازمان نظام مهندسي ساختمان و تصويب وزارت مسكن و شهرسازي تعيين و در پروانه كارشناسي آنان درج خواهد شد.

ماده 5- شرايط لازم براي اخذ " پروانه كارشناسي عمومي" در هر رشته به شرح زير است :

1-               عضويت در سازمان نظام مهندسي ساختمان استان

2-               دارا بودن پروانه اشتغال به كار مهندسي معتبر در رشته مورد تقاضا

3-               داشتن 10 سال سابقه كار مفيد در رشته مورد تقاضا پس از فراغت از تحصيل

4-               قبولي در آزمون مربوط

5-               گذارندن دوره هاي آموزش كارشناسي

6-               نداشتن پيشينه كيفري و محكوميت انتظامي درجه 3 و بالاتر

7-               برخورداري از سلامتي مناسب براي كارشناسي

ماده 6-  متقاضي دريافت " پروانه كارشناسي تخصصي" بايد علاوه بر داشتن " پروانه كارشناسي عمومي " در رشته پايه گرايش مذكور حداقل داراي 2 سال سابقه كار مفيد در تخصص مربوطه بوده و آزمون تخصصي آن را بگذارند.

فصل دوم : هيأت هاي تشخيص، آزمون و نظارت

ماده 7- هيأت تشخيص صلاحيت متقاضيان پروانه كارشناسي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان در هر رشته (كه در اين دستورالعمل " هيأت تشخيص استان" ناميده مي شود) متشكل از 5 نفر به شرح زير
مي باشد :

1-     رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان به نمايندگي از طرف وزارت مسكن و شهرسازي و در تهران نماينده مستقيم وزارت مذكور كه سمت رياست هيأت را به عهده خواهند داشت.

2-       رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان استان به نمايندگي از طرف شوراي مركزي

3-       رئيس شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان

4-       دو نفر به انتخاب رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان در رشته مربوط

ماده 8-  جلسات "هيأت تشخيص استان" در هر رشته به دعوت رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تشكيل و با حضور اكثريت اعضا و به شرط حضور نماينده وزارت مسكن و شهرسازي رسميت مي يابد و تصميمات آن با حداقل 3 رأي موافق معتبر است. دبيرخانه هيأت هاي تشخيص استان همان دبيرخانه سازمان نظام مهندسي ساختمان استان مي باشد و سازمان استان امكانات لازم را براي انجام وظايف
هيأت هاي تشخيص استان خود فراهم مي نمايد.

ماده 9- "هيأت تشخيص استان" در هر رشته مسئول رسيدگي به شرايط متقاضيان پروانه كارشناسي عمومي و تخصصي همان رشته و تعيين واجدين شرايط دريافت پروانه مذكور در چارچوب اين دستور العمل مي باشد.

ماده 10- هيأت علمي – تجربي آزمون كارشناسي ( كه از اين پس به اختصار هيأت آزمون ناميده مي شود ) در هر رشته و گرايش مركب است از 5 نفر از متخصصين برجسته كشور درهمان رشته كه هر كدام داراي سوابق علمي و تجربي شاخص در يك يا چند گرايش تخصصي از رشته مذكور و آشنا با حرفه كارشناسي بوده و به فاصله حداقل 4 ماه قبل از برگزاري آزمون هر دوره به پيشنهاد هيأت رئيسه شوراي مركزي و با تأييد و صدور حكم وزارت مسكن و شهرسازي كار خود را آ‎‎غاز مي نمايند. اعضاي هيأت هاي آزمون
نمي‌توانند عضو هيأت تشخيص هيچ يك از استان ها باشند.

ماده 11- هيأت آزمون هر رشته و گرايش در نخستين جلسه يك نفر را از بين خود به عنوان رئيس و يك نفر را به عنوان دبير انتخاب و به رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان معرفي مي نمايد. دبيرخانه هيأت آزمون همان دبيرخانه شوراي مركزي است و جلسات هيأت آزمون هر رشته و هر گرايش با دعوت كتبي رئيس هيأت مذكور و با حضور حداقل 4 نفر از اعضاي هيأت تشكيل و رسميت مي يابد و مصوبات آن
با 3 رأي موافق معتبر است.

ماده 12- به منظور حسن اجراي آيين نامه موضوع ماده 27 قانون و مفاد اين دستورالعمل و همچنين طي صحيح كليه مراحل انتخاب كارشناس از بدو انتشار آگهي تا پايان دوره آموزشي و صدور پروانه كارشناسي، هيأتي مركب از 2 نفر نماينده وزارت مسكن و شهرسازي و يك نفر نماينده از طرف شوراي مركزي تحت عنوان "هيأت نظارت" تشكيل مي گردد. هيأت مذكور علاوه بر نظارت بر كليه امور مندرج در اين
دستور العمل و هدايت آن به مجراي صحيح قانوني خود به  شكايات واصله در حد موضوع اين دستور العمل نيز رسيدگي مي نمايد. تصميمات هيأت نظارت در كليه موارد با اكثريت آراء معتبر و لازم الاجرا است. دبيرخانه هيأت نظارت همان دبيرخانه شوراي مركزي خواهد بود.

فصل سوم : نحوه برگزاري آزمون كارشناسي

ماده 13- هيأت تشخيص استان در هر رشته با رعايت مفاد ماده يك اين دستور العمل و تبصره آن ، آزمون صدور پروانه كارشناسي عمومي و تخصصي رشته خود را در محل استان برگزار خواهد نمود.

تبصره : در صورتي كه تعداد متقاضيان واجد شرايط شركت در آزمون هر رشته در هر استان كمتر
از 5 نفر باشد هيأت تشخيص استان با هماهنگي هيأت تشخيص استاني ديگر آنان را براي شركت در آزمون به آن استان معرفي مي كند.

ماده 14- شرايط، برنامه زمانبندي، سؤالات و نصاب قبولي در آزمون هر رشته توسط هيأت آزمون همان رشته به طور متمركز براي سراسر كشور تعيين و نتايج آزمون نيز به وسيله هيأت مذكور استخراج و به دبيرخانه شوراي مركزي اعلام مي شود.

ماده 15- "هيأت تشخيص استان" بر اساس برنامه زمانبندي اعلام شده از متقاضيان پروانه كارشناسي رشته خود ثبت نام به عمل مي آورد.  شوراي مركزي به منظور اطلاع رساني به متقاضيان حداقل 3 ماه قبل از برگزاري آزمون مراتب را با ذكر شرايط و مدارك لازم، مواد آزمون و منابع آن،   نصاب قبولي و مهلت ثبت نام و زمانبندي مراحل آزمون در دو نوبت به فاصله ده روز و هر نوبت در دو روزنامه كثيرالانتشار سراسري صبح و عصر آگهي خواهد نمود و از متقاضيان واجد شرايط براي تسليم مدارك به دبيرخانه هيأت تشخيص سازمان خود در مهلت تعيين شده دعوت به عمل خواهد آورد.  اين اطلاعيه به طور همزمان در سايتهاي اينترنتي شوراي مركزي و معاونت نظام مهندسي و اجراي ساختمان وزارت مسكن و شهرسازي نيز گذارده خواهد شد.

تبصره:  سازمان نظام مهندسي ساختمان استان موظف است تاريخ برگزاري آزمون و ساير اطلاعات موضوع اين ماده را از طريق مكاتبه با اعضاي خود و نصب اطلاعيه در دفترمركزي سازمان و نمايندگي هاي آن و قراردادن در سايت اينترنتي خود (درصورت وجود) به فاصله 20 روز قبل از آغاز زمان ثبت نام به اطلاع اعضاي سازمان خود برساند.

ماده 16- هيأت تشخيص استان پس از بررسي مدارك متقاضيان، فهرست واجدين و فاقدين شرايط براي شركت در آزمون را استخراج و حداقل 35 روز قبل از آزمون به وسيله پست سفارشي به آنان اعلام و ساعت، روز و محل آزمون را به واجدين شرايط شركت در آزمون كتباً اطلاع خواهد داد و فهرست واجدين شرايط را در محل سازمان نيز نصب خواهد نمود.

ماده 17- كساني كه واجد شرايط شركت در آزمون تشخيص داده نشده اند مي توانند اعتراض خود را ظرف 5 روز از دريافت پاسخ، تسليم دبيرخانه هيأت تشخيص استان نمايند. اين هيأت مكلف است
ظرف 5 روز از دريافت شكايت با حضور بازرسان سازمان استان به آن رسيدگي و نظر خود را اعلام نمايد.  چنانچه شاكي همچنان به شكايت خود باقي باشد، درخواست تجديد نظر خود را حداقل 20 روز قبل از آزمون تسليم دبيرخانه هيأت نظارت در مركز خواهد نمود. اين هيأت موظف است حداقل 10 رز قبل از آزمون نتيجه رسيدگي خود را از طريق رياست سازمان نظام مهندسي ساختمان به هيأت تشخيص استان اعلام نمايد. در اين مورد رأي هيأت نظارت با 2 رأي موافق معتبر مي باشد.

ماده 18- آزمون پروانه كارشناسي عمومي در هر رشته و كارشناسي تخصصي در هر گرايش در سراسر كشور در يك روز و همزمان شروع و خاتمه مي يابد اما برگزاري آزمون همه رشته ها و همه گرايش ها بطور همزمان الزامي نيست.   پس از خاتمه آزمون هيأت تشخيص استان اوراق آزمون را جمع آوري و لاك و مهر نموده همراه با نسخه اي از صورتجلسات شروع و خاتمه آزمون به دبيرخانه هيأت آزمون كارشناسي در مركز تسليم مي نمايد.

ماده 19- هيأت آزمون مكلف است بلا فاصله پس از وصول اوراق آزمون استان ها نتايج آزمون و اسامي قبول شدگان رشته خود را استخراج و آنها را در اختيار دبيرخانه شوراي مركزي قرار دهد. دبيرخانه مزبور موظف است پس از تأييد هيأت نظارت مبني بر صحت برگزاري آزمون حداكثر ظرف 10 روز نتايج آزمون را طي صورتجلسه تسليم هيأت هاي تشخيص استان ها نمايد.

ماده 20- "هيأت تشخيص استان" بايد به فاصله 10 روز پس از وصول نتايج، مراتب قبولي يا رد در آزمون را با پست سفارشي به شركت كنندگان در آزمون اعلام نمايد و از قبول شدگان براي شروع دوره آموزش كارشناسي دعوت به عمل آورد.

ماده 21- شركت كنندگان در آزمون كه به نتيجه خود اعتراض دارند مي توانند حداكثر ظرف پانزده روز از تاريخ اعلام نتيجه، شكايت كتبي خود را همراه با مستندات با پست سفارشي تسليم دبيرخانه هيأت آزمون كارشناسي واقع در ساختمان شوراي مركزي نمايند. شكايات واصله در جلسه هيأت آزمون كارشناسي كه با حضور رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان و اعضاي هيأت نظارت تشكيل مي شود مورد رسيدگي قرار گرفته و نظر قطعي به شاكي و دبيرخانه شوراي مركزي اعلام مي گردد.

ماده 22- به پذيرفته شدگان واجدين شرايط در هر دوره در آزمون كارشناسي پس از طي تشريفات معموله در اين دستور العمل پروانه كارشناسي اعطاء خواهد شد.

فصل چهارم : دوره آموزش كارشناسي و بازآموزي

ماده 23- قبول شدگان در آزمون كارشناسي عمومي بايد قبل از اخذ پروانه كارشناسي يك دوره آموزشي براي كسب مهارت هاي علمي و عملي كه توسط سازمان نظام مهندسي ساختمان استان برگزار مي گردد طي نمايند. محتواي دوره و مدت آن به صورت يكسان براي هر رشته و همچنين هزينه هاي مربوط توسط شوراي مركزي تعيين و ابلاغ خواهد شد.

ماده 24- متقاضي پروانه كارشناسي عمومي پس از طي دوره آموزش كارشناسي و اخذ تأييديه در
جلسه‌اي با حضور اعضاي هيأت تشخيص استان با قرائت و امضاء متن زيراتيان سوگند مي نمايد :

(( من در پيشگاه قرآن كريم، به خداوند متعال سوگند ياد مي كنم، در اموري كه براي كارشناسي به من رجوع مي شود، پروردگار يكتا را حاضر و ناظر دانسته و نظر كارشناسي خود را به راستي و درستي اظهار كنم و نظر خصوصي خود را در آن دخالت ندهم و تمام نظرات خود را نسبت به مواردي كه به اينجانب ارجاع شده اظهار كرده و مطلبي را مكتوم ندارم و بر خلاف واقع چيزي نگويم و ننويسم و اسراري كه در خلال انجام كارشناسي از آنها مطلع شده ام حفظ كنم و رازدار و امين باشم. ))

تبصره 1- اقليت هاي ديني اين سوگند را با ذكر نام كتاب آسماني خود ياد خواهند كرد.

تبصره 2- اتيان سوگند براي يك بار كافي است ولو آن كه متقاضي بعداً واجد شرايط احراز كارشناسي تخصصي يا كارشناسي عمومي در ساير رشته ها گردد.

ماده 25- پس از اتيان سوگند، و در صورت بقاي ساير شرايط اخذ پروانه كارشناسي به فاصله 30 روز پروانه كارشناسي متقاضي با درج صلاحيت هاي مربوطه پس از امضاي رئيس سازمان نظام مهندسي استان و تأييد رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان صادر خواهد شد.

تبصره- چنانچه در دوره آموزش كارشناسي، متقاضي كارشناسي هر يك از شرايط لازم جهت اخذ پروانه كارشناسي را حسب اعلام شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان از دست دهد اتيان سوگند و اعطا پروانه تا احراز مجدد شرايط لازم به تعويق خواهد افتاد.

ماده 26- متقاضيان پروانه كارشناسي تخصصي، از طي مجدد تشريفات مواد 23 و 24 اين دستور العمل معاف مي باشند، مگر آن كه در موارد خاص با تصويب هيأت تشخيص براي آنان انجام طي دوره آموزشي براي مدت مشخص و در زمينه اي خاص الزامي باشد.

ماده 27- درصورتيكه شوراي مركزي، گذراندن دوره هاي بازآموزي علمي و يا عملي مشخصي را براي كارشناسان عمومي يا تخصصي در يك رشته يا گرايش ضروري تشخيص دهد كارشناسان مربوط مكلف به گذراندن دوره مذكور بوده و اين شرط در زمره شروط اعتبار پروانه كارشناسي آنها محسوب خواهد شد. چنانچه وزارت مسكن و شهرسازي نيز گذراندن دوره هايي بشرح بالا را لازم بداند مراتب را به شوراي مركزي ابلاغ مي نمايد.

ماده 28- مدت اعتبار پروانه هاي كارشناسي عمومي و تخصصي 4 سال بوده و تا زماني كه بر طبق مقررات مربوط دارنده آن واجد شرايط و صلاحيت باشد قابل تمديد خواهد بود.

ماده 29- اندازه، فرم، رنگ و محتواي پروانه كارشناسي عمومي هر رشته و پروانه كارشناسي تخصصي هر گرايش در سراسر كشور يكسان خواهد بود.

ماده 30- پرداخت هزينه برگزاري آزمون و صدور و تمديد پروانه كارشناسي بر طبق تعرفه مصوب شوراي مركزي به عهده متقاضي پروانه مي باشد.

ماده 31- دارندگان پروانه معتبر كارشناسي رسمي دادگستري در صورت دارا بودن شرايط اين دستورالعمل مي توانند تقاضاي دريافت پروانه كارشناسي از سازمان نظام مهندسي ساختمان استان نمايند.
"هيأت تشخيص استان" مي تواند معافيت آنان از تمام يا بخشي از آزمون ها يا معافيت از طي دوره آموزش كارشناسي موضوع اين دستور العمل را پيشنهاد بنمايد. اين پيشنهاد با تصويب شوراي مركزي قابل اجرا خواهد بود.

ماده 32- در صورتيكه كارشناس عضويت خود در سازمان نظام مهندسي يك استان را ترك و به عضويت سازمان نظام مهندسي استان ديگري در آيد مي تواند در استان جديد از مزاياي پروانه كارشناسي خود با رعايت ترتيبات اين دستورالعمل استفاده كند.

ماده 33- هر كارشناس سازمان داراي پرونده اي در سازمان نظام مهندسي ساختمان استان صادر كننده پروانه كارشناسي بوده و سوابق كارشناس، حدود صلاحيت و مجازات هاي انتظامي وي در آن درج خواهد شد و در صورت ترك عضويت كارشناس از سازمان يك استان، و قبول عضويت در سازمان استان ديگر، پرونده كارشناسي وي توسط سازمان استان مبدأ تحويل سازمان استان بعدي خواهد شد.

فصل پنجم : وظايف كارشناس

ماده 34- كارشناسان موضوع اين دستورالعمل در انجام امور كارشناسي خود موظف به رعايت موارد زير
مي باشند و نقض هر يك از اين موارد علاوه بر آثار حقوقي و جزايي كه بر آن مترتب است به منزله تخلف انتظامي نيز محسوب مي شود :

1-     وظايف ارجاعي را در مهلت مقرر و يا با موافقت مرجع درخواست كننده در مهلت تمديد شده انجام  دهد.

2-   در صورت كشف جهات رد مذكور در ماده 9 آيين نامه ماده 27 فوراً مراتب را به سازمان نظام مهندسي ساختمان استان و مرجع درخواست كننده كتباً اطلاع و از ادامه كارشناسي استعفا نمايد.

3-      در انجام وظايف محوله دقت كافي نموده و بهترين قضاوت مهندسي خود را در نظريه كارشناسي به  كار بندد.

4-   در بررسي هاي كارشناسانه و همچنين در تدوين و تنظيم گزارش كارشناسي خود از معيارها و     موازين معتبر مهندسي استفاده كند.

5-   حقيقت را ابراز كند، تمام حقيقت را ابراز كند و چيزي را خلاف حقيفت ابراز ننمايد.

6-   در گزارش هاي كارشناسي رعايت بي طرفي كامل را بنمايد.

7-   رعايت شئون مهندسي و اخلاق حرفه اي را بنمايد.

8-    فقط در محدوده صلاحيت مندرج در پروانه كارشناسي خود، مسئوليت كارشناسي را قبول نمايد و چنانچه انجام كارشناسي را خارج از محدوده صلاحيت خود تشخيص داد فوراً ادامه كار را متوقف و مراتب را كتباً به سازمان نظام مهندسي ساختمان استان و مرجع درخواست كننده اطلاع دهد.

9-    درصورت قبول امر كارشناسي از انجام آن امتناع نورزد مگر در صورت داشتن عذر موجه و پس از اعلام آن به سازمان نظام مهندسي ساختمان و تأييد هيأت مديره سازمان استان.

10-  اسراري را كه در خلال انجام كارشناسي از آنها مطلع مي شود حفظ نمايد.

11-  مفاد آيين نامه ماده 27 را رعايت نموده و از قبول مستقيم كارشناسي از مراجع درخواست كننده خودداري نمايد.

12-  از قبول هديه يا هر وجهي از مرجع درخواست كننده و يا هر طرف ديگر ذينفع در نتيجه كارشناسي خودداري نمايد.

ماده 35- كارشناس مكلف است وظايف كارشناسي را كه به وي چه به صورت انفرادي و چه به عنوان عضو هيأت كارشناسي ارجاع مي شود راساً انجام دهد و مجاز نيست آن وظايف را به اشخاص ثالث محول نمايد حتي اگر شخص ثالث داراي صلاحيت كاشناسي باشد.

ماده 36-  كارشناسان سازمان مكلفند چنانچه در مدت اعتبار پروانه خود يكي از شرايط اخذ پروانه كارشناسي را از دست دهند نظير ابطال يا توقيف پروانه اشتغال به كار مهندسي يا قطع عضويت ايشان مراتب را به فاصله 10 روز كتباً به سازمان استان اعلام نمايند. در غير اين صورت سازمان به محض حصول اطلاع، پرونده را جهت رسيدگي به اين تخلف به شوراي انتظامي سازمان ارسال خواهد نمود.

فصل ششم : معرفي كارشناس

ماده 37- معرفي كارشناسان منتخب به مراجع درخواست كننده صرفاً پس از درخواست كتبي مراجع مذكور در چارچوب آيين نامه ماده 27 با رعايت ترتيبات زير انجام مي پذيرد :

الف- هر سازمان استان فهرستي از اسامي كليه كارشناسان عضو خود را در هر رشته عمومي و تخصصي تهيه و آن را به تفكيك رشته و تخصص به ترتيب الفبايي مرتب و در هر دوره اطلاعات آن را به هنگام خواهد نمود. سازمان استان مي تواند فهرست و مشخصات كارشناسان خود را به صورت كتابچه تهيه و دراختيار دستگاه هاي موضوع ماده 27 و مراجع قضايي در سطح استان قرار دهد.

ب-   ترتيب نوبت براي ارجاع كارشناسي در جلسه اي با حضور اعضاي هيأت مديره، بازرسان و رئيس سازمان مسكن و شهرسازي استان در ابتداي هر دوره پذيرش كارشناس يكبار از طريق قرعه كشي بين كارشناساني كه در همان دوره به اخذ پروانه نائل شده اند تعيين و صورتجلسه
مي‌شود و در دوره هاي بعد نوبت هاي جديد به همين ترتيب معين و به انتهاي فهرست نوبت قبل اضافه مي گردد. كارشناساني كه با رعايت قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان و آيين نامه اجرايي آن از عضويت يك سازمان استان منتزع شده و به عضويت سازمان استان ديگري در
مي‌آيند در انتهاي فهرست استان جديد قرار خواهند گرفت.

ج-   تقاضاي مراجع درخواست كننده به رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تسليم مي شود. رئيس سازمان استان موضوع را در اولين جلسه هيأت مديره با لحاظ نمودن فوريت هاي آن مطرح و از ميان كارشناسان استان به نوبت فرد يا افراد واجد شرايط و ميزان علي الحساب حق الزحمه مربوط را با رعايت ماده 6 آيين نامه به مرجع مذكور معرفي و اعلام مي نمايد. هيأت مديره مي تواند اختيار خود را در اين زمينه با حفظ مسووليت به كميسيون هاي تخصصي موضوع ماده 14 قانون تفويض نمايد.

د-    دارندگان محكوميت انتظامي منجر به محروميت از كارشناسي در دوره محروميت نبايد به مراجع درخواست كننده معرفي شوند و پس از اتمام مدت محروميت براي ارجاع كارشناسي در انتهاي فهرست نوبت قرار خواهند گرفت.

هـ-   ابلاغ انجام كارشناسي به كارشناس منتخب پس از وصول فيش پرداخت علي الحساب حق الزحمه از طرف مرجع در خواست كننده به حساب سازمان استان به وسيله رئيس سازمان استان و در غياب وي به ترتيب مذكور در ماده 74 آيين نامه اجرايي قانون انجام مي پذيرد. در اين ابلاغيه موارد مندرج در ماده 3 آيين نامه ماده 27 و نام و نشاني كارشناسان همكار در هيأت كارشناسي( در صورت وجود هيأت ) درج خواهد شد.

ماده 38- چنانچه كارشناس معرفي شده براي انجام كارشناسي خود نياز به استفاده از ابزار، لوازم،
نرم افزارها، مدارك يا انجام آزمايش هاي ضروري يا استفاده از خدمات فني و مشورتي متخصصين ديگر داشته باشد و يا موضوع كارشناسي از مواردي باشد كه براي آن تعرفه كارشناسي تعيين نشده باشد، مراتب را همراه با برآورد هزينه به هيأت مديره سازمان اعلام و پس از تأييد هيأت مديره و تعهد پرداخت
هزينه‌هاي اضافي مترتب بر آنها از ناحيه مرجع درخواست كننده به سازمان، نسبت به تهيه امكانات و يا استفاده از خدمات پيشنهادي اقدام مي نمايد.

فصل هفتم : پرداخت حق الزحمه

ماده 39- كارشناس پس از اتمام كار كارشناسي اصل نظريه را در دو نسخه به سازمان استان تسليم
مي‌نمايد. سازمان استان پس از ثبت گزارش و حصول اطمينان نسبت به رعايت مقررات و الزامات مربوط به انجام كارشناسي نسخه اي از آن را به مرجع درخواست كننده تسليم و نسخه دوم را در سوابق كارشناس مربوط ضبط و ظرف 15 روز نسبت به وصول حق الزحمه قطعي كارشناس از مرجع درخواست كننده اقدام و پس از كسر كسور مندرج در ماده 7 آيين نامه با وي تسويه حساب و رسيد واريز ماليات به حساب وزارت امور اقتصادي و دارايي را به وي تسليم مي نمايد.

ماده 40- چنانچه كارشناس در خلال مدت كارشناسي و قبل از تسليم نظريه خود در اثر تخلف يا محكوميت ناشي از همان كار كارشناسي، شرايط انجام كارشناسي را از دست بدهد، يا از ادامه كارشناسي استعفا دهد، بابت خدماتي كه انجام داده مبلغي به وي پرداخت نخواهد شد، اما چنانچه در اثر فوت يا از دست دادن شرايط جسمي و رواني ادامه كارشناسي وي متوقف شود حق الزحمه او به نسبت ميزان كاري كه انجام داده حسب مورد به وي، وارث وي يا قيم وي قابل پرداخت مي باشد. و ادامه كار توسط كارشناس ديگري تكميل و نتيجه به سازمان درخواست كننده اعلام خواهد شد.

ماده 41- چنانچه كار كاشناسي توسط هيأت كارشناسي انجام مي پذيرد بايستي در زمان ارجاع كارشناسي ميزان حق الزحمه هر يك از كارشناسان عضو هيأت مشخص شود.

ماده 42- هرگاه كارشناس بر خلاف ماده 35 اين دستورالعمل انجام وظايف خود را به شخص ثالث ارجاع نمايد، علاوه بر اينكه مشمول مجازات انتظامي مي شود، هيچگونه حق الزحمه اي به وي و يا به شخص ثالث مرجوع به پرداخت نخواهد شد.

ماده 43- رسيدگي به تخلفات انتظامي كارشناسان سازمان در انجام امور محوله به استناد ماده 8 آيين نامه ماده 27 و ماده 91 آيين نامه اجرايي قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان به عهده شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان بوده كه در چارچوب آيين نامه اجرايي قانون به آنها رسيدگي و مبادرت به صدور رأي مي نمايد و آراي آن شورا در قالب آيين نامه اخيرالذكر قابل تجديد نظر در شوراي انتظامي نظام مهندسي ساختمان مي باشد. محكوميت انتظامي در امور كارشناسي در پروانه اشتغال به كار مهندسي كارشناس نيز درج خواهد شد. همچنين هرگونه محروميت از استفاده از پروانه اشتغال به كار مهندسي به منزله محروميت از انجام كارشناسي خواهد بود.

شوراهاي انتظامي مي توانند حسب مورد و با رعايت درجات مجازات هاي مندرج در ماده 90 آيين نامه مذكور صرفاً نسبت به پروانه كارشناسي اعلام رأي نمايند.

ماده44-  حدود صلاحيت كارشناسي دارندگان پروانه كارشناسي عمومي در رشته هاي اصلي تحت عنوان پيوست يك در 4 صفحه ضميمه اين دستور العمل است كه در حكم مفاد دستور العمل محسوب مي گردد، و صلاحيت كارشناسي دارندگان پروانه تخصصي در رشته هاي اصلي و همچنين صلاحيت كارشناسي دارندگان پروانه كارشناسي عمومي و تخصصي در رشته هاي مرتبط در چهارچوب ماده 4 اين دستور العمل متعاقباً به عنوان پيوست هاي 2 و 3 ابلاغ خواهد شد.

                                                                 پيوست يك

حدود صلاحيت كارشناسي دارندگان پروانه كارشناسي عمومي در رشته هاي اصلي

1-     حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته عمران :

-     طراحي و محاسبه و كنترل محاسبات و سازه يا ساختمان ها، منابع و مخازن و ابنيه فني فلزي، بتني، چوبي، مصالح بنايي و مختلط و راه و باند.

-         متره و برآورد احجام ساختماني، هزينه كليه ساختمان ها، منابع و مخازن، راه ها و ابنيه فني و بررسي صورت وضعيت آنها.

-         تشخيص علل خرابي يا نقص ساختمان ها، راه ها و ابنيه فني و تعيين خسارت آنها.

-         بررسي علل حوادث منجر به خسارت، جرح يا فوت و اظهار نظر در آنها.

-         تفكيك و افراز ساختمان ها و زمين.

-         اظهار نظر در مورد گزارش هاي فني مرتبط با ساختمان ها، راه ها و ابنيه فني.

-         ارزيابي بهاي زمين هاي غير مزروعي، ساختمان و ابنيه فني.

-         تعيين اجاره بها وحق كسب و پيشه محل ها.

-     رسيدگي به اختلافات ناشي از قرار دادهاي پيمانكاري و مهندسي مشاور و همچنين قراردادهاي طراحي، اجرا و نظارت و حكميت و اظهار نظر در مورد جنبه هاي فني و مالي آنها
(در محدوده اقلام ساختماني).

-         رسيدگي به اسناد مناقصه و مزايده در طرح هاي عمراني و ساختمان هاي خصوصي.

-         نظارت بر جريان تحويل موقت و قطعي طرح هاي عمراني.

توضيح : انجام خدمات فوق در مورد سازه هاي خاص نظير سازه هاي فضا كار و همچنين در مورد
پل هاي بزرگ، كارهاي دريايي و تأسيسات بندري، باند و تأسيسات فرودگاهي، تأسيسات آبي، سيلوها، دكل ها و برج هاي بيش از 30 متر ارتفاع، تونل ها، خطوط راه آهن، سايت هاي صنعتي و نظامي و هر نوع كار ديگري كه از نظر تخصصي در رديف آنها باشد مستلزم داشتن پروانه كارشناسي تخصصي است.

2-      حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته معماري :

-     تهيه طرح معماري و كنترل طرح معماري انواع ساختمان هاي بتني، فلزي، مصالح بنايي، چوبي و مختلط با كاربري هاي متعارف.

-         متره و برآورد احجام ساختماني و هزينه كليه ساختمان ها و بررسي صورت وضعيت آنها.

-         تعيين خسارت وارده به ساختمان ها و برآورد هزينه تعميرات.

-         تفكيك و افراز ساختمان ها.

-         تعيين اجاره بها و حق كسب و پيشه محل ها و املاك.

-     رسيدگي به اختلافات ناشي از قراردادهاي پيمانكاري و مهندسي مشاور و طراحي، اجرا و نظارت و حكميت و اظهار نظر در مورد جنبه هاي فني و مالي آنها (در محدوده اقلام ساختماني).

-         رسيدگي به اسناد مناقصه و مزايده در طرح هاي عمراني و ساختمان هاي خصوصي.

-         نظارت بر جريان تحويل موقت و قطعي ساختمان ها.

توضيح : انجام خدمات فوق در مورد ساختمان هايي كه داراي كاربري در مقياس شهر و بالاتر هستند همچنين ساختمان هاي ويژه نظير برج هايي كه بيش از 30 متر ارتفاع دارند، يا داراي تكنيك اجراي خاص هستند و هر نوع كار ديگري كه از نظر تخصصي در رديف آنها محسوب
 مي شود، مستلزم داشتن پروانه كارشناسي تخصصي در زمينه مربوطه است.

3-   حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته تأسيسات مكانيكي :

-     ارزيابي و تعيين قيمت تأسيسات برودتي و حرارتي ساختمان ها، ماشين هاي صنعتي، ماشين آلات و تأسيسات كارخانجات.

-   تعيين علل خرابي و ارزيابي خسارت تأسيسات برودتي و حرارتي ساختمان ها، ماشينهاي صنعتي، ماشين آلات و تأسيسات كارخانجات.

-     ارزيابي و تعيين هزينه تأسيسات وشبكه هاي بسته توزيع‌ آب، تلمبه خانه هاي آبي، تأسيسات آب و برق، هوا، گاز و بخار.

-     برآورد قيمت، تشخيص علل خرابي و تعيين خسارت ماشين آلات راهسازي و راهداري، موتورهاي ديزلي و لكوموتيو.

-     تعيين اجاره بها و اجرت المثل ماشين آلات صنعتي، ماشين هاي راهسازي و موتورهاي ديزلي.

-     رسيدگي به صورت وضعيت هاي تأسيسات مكانيكي طرح هاي ساختماني و عمراني.

-   رسيدگي به اختلافات ناشي از قراردادهاي پيمانكاري و مهندسي مشاور و طراحي، اجرا و نظارت و حكميت و اظهار نظر در مورد جنبه هاي فني و مالي آنها (در محدوده اقلام تأسيسات مكانيكي).

-     اظهارنظردر مورد گزارش هاي فني و مرتبط با تأسيسات و ماشين آلات

-   بررسي علل حوادث منجر به خسارت، جرح يا فوت اشخاص و جانداران ناشي از سيستم تأسيسات مكانيكي و اظهار نظر در آنها

-     نظارت بر جريان تحويل موقت و قطعي سيستم هاي تأسيسات مكانيكي در طرح هاي عمراني و خصوصي.

توضيح : انجام خدمات فوق در مورد تأسيسات مكانيكي و ماشين آلاتي كه داراي تكنولوژي خاص هستند نظير توربين ها، تأسيسات پالايش نفت، سردخانه هاي بزرگ، تأسيسات برج هاي بسيار مرتفع، تأسيسات بيمارستاني و هر نوع كار ديگري كه از نظر تخصصي بودن در رديف آنها هستند مستلزم داشتن پروانه كارشناسي تخصصي در زمينه مربوطه است.

4-    حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته تأسيسات برقي :

-     ارزيابي، تعيين اجاره بها و اجرت المثل، تعيين قيمت، تعيين علل خرابي و بر آورد خسارت
ماشين هاي كوچك توليد برق، شبكه هاي روشنايي محدود، برق فشار ضعيف، تأسيسات برقي ساختمان ها، كارخانجات، بيمارستان ها،‌ سيستم برقي و الكترونيكي دستگاه هاي گرمايش و سرمايش، سردخانه ها، تهويه مطبوع، آسانسورها، پله هاي برقي، شبكه هاي صوتي و تصويري ساختمان ها.

-     ارزيابي، تعيين اجاره بها و اجرت المثل، تعيين قيمت، تعيين علل خرابي و برآورد خسارت
سيستم هاي الكترونيكي.

-         اظهار نظر در مورد گزارش هاي فني مرتبط با سيستم برقي دستگاه ها و شبكه هاي فشار ضعيف و الكترونيكي.

-     رسيدگي به اختلافات ناشي از قراردادهاي پيمانكاري و مهندسي مشاور و طراحي، اجرا و نظارت و حكميت و اظهار نظر در مورد جنبه هاي فني و مالي آنها (در محدوده كارهاي برقي و الكترونيكي).

-         بررسي علل حوادث منجر به خسارت، جرح يا فوت اشخاص و جانداران و اظهار نظر در آنها ناشي از تأسيسات برقي.

-         نظارت بر جريان تحويل موقت و قطعي سيستم هاي برقي و الكترونيكي طرح هاي عمراني و ساختمان هاي خصوصي.

توضيح : انجام خدمات فوق در مورد دستگاه ها، شبكه ها و سيستم هاي برقي و الكترونيكي كه داراي تكنولوژي پيچيده و خاص هستند، نظير دستگاه هاي پرتونگاري، سيستم هاي نيروگاهي،
دستگاه هاي توليد برق فشار قوي، شبكه انتقال نيرو، سخت افزارهاي الكترونيكي پيچيده، سيستم هاي پرتاب و هدايت ماهواره، و هر نوع كار ديگري كه از نظر تخصصي در رديف آنها باشد مستلزم داشتن پروانه كارشناسي تخصصي در زمينه مربوطه مي باشد.

5-   حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته شهرسازي :

انجام امور ذيل مستلزم كار گروهي متشكل از كارشناسان رشته هاي مختلف با مسووليت كارشناس عمومي شهرسازي است:

 -    تهيه طرح هاي تفصيلي، طرح هاي هادي و روستائي، طرح هاي ناحيه‌اي، منطقه‌اي،  كالبدي ملي و اظهارنظر در مورد آنها و ارزيابي و برآورد هزينه تهيه طرح هاي مذكور.

-         بررسي و اظهار نظر در مورد تفكيك و افراز زمين هاي شهري.

-         ارزيابي بهاي اراضي غير مزروعي و اجاره و اجرت المثل آنها.

-     رسيدگي به اختلافات پيمانكاران و مشاوران و كارفرمايان در زمينه طرح هاي شهرسازي و اظهار نظر و حكميت در آنها.

توضيح : انجام امور فوق در مورد طرح هاي جامع شهري و طراحي شهري مستلزم داشتن پروانه كارشناسي تخصصي طراحي شهري است.

6-   حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته نقشه برداري :

-         انجام نقشه برداري شامل مساحي، ترازيابي، پياده كردن نقشه و كنترل عمليات و مدارك نقشه برداري.

-         تطبيق عكس و نقشه هوايي و تفسير عكس هاي هوايي.

-         بازبيني فتوگرامتري.

-         تفكيك و افراز اراضي غير مزروعي، تشخيص حدود ثبتي املاك و مستغلات.

-         تهيه صورتمجلس تفكيكي ساختمان ها و املاك و تهيه صورتمجلس تحويل زمين.

-         تعيين اجاره بها و حق كسب و پيشينه.

-         مسير يابي و تاكئومتري راه، باند و خيابان ها و معابر شهري.

-     رسيدگي به اختلافات ناشي از قراردادهاي پيمانكاري و مهندسي مشاور و حكميت و اظهار نظر در مورد جنبه هاي فني آنها در محدوده كارهاي نقشه برداري.

توضيح : انجام امور فوق در مورد كارهاي ژئودزي، ميكرو ژئودزي،  فتوگرامتري، نقشه هاي كاداستر، آب نگاري، جي. آي . اس و كارهاي ديگري كه از نظر تخصصي در رديف آنهاست مستلزم داشتن پروانه كارشناسي تخصصي در زمينه مربوطه مي باشد.

7-   حدود صلاحيت كارشناسي عمومي در رشته ترافيك :

-         طراحي شبكه هاي ترافيكي و پاركينگ ها و كنترل طرح هاي تهيه شده.

-         ارزيابي و اظهار نظر در مورد طرح هاي شبكه هاي ارتباطي شهري، روستايي و بين شهري.

-         اظهار نظر در مورد طرح هاي حمل و نقل شهري و بين شهري.

-         بررسي اثرات ترافيكي ابنيه و ساختمان ها واجد اثر مهم بر ترافيك.

-         اظهار نظر در مورد گزارش هاي فني مرتبط با ترافيك و حمل و نقل.

-     رسيدگي به اختلافات ناشي از قراردادهاي مهندسي مشاور ترافيكي و حمل و نقل و انجام حكميت و اظهار نظر در آنها.